1,5 meter toezicht

Corona...We ontkomen allemaal niet aan de directe en/of indirecte gevolgen van het virus. Voor mij heeft de coronacrisis laten zien wat echt van belang is in het leven; de contacten met mijn medemens. En daarmee bedoel ik uiteraard mijn familie, vrienden, vriendinnen en collega's, maar ook de cliënten uit mijn caseload. Het face-to-face contact, de huisbezoeken, contacten met het netwerk; het gaf mij energie! In een paar weken tijd is er zoveel veranderd. We gaan niet meer uit eten, sporten, ontladen door te stappen of een avondje slap ouwehoeren met vrienden. En dat is voor de cliënten niet anders. Voor hen is de impact van social distancing zelfs heftiger.

Social distancing

Wat betekent deze sociale afstand voor mijn cliënten? Een groep die veelal geen groot sociaal netwerk heeft. De ambulante begeleiding die ze aan huis krijgen, komt niet meer langs. De poliklinische behandelingen worden stopgezet of worden telefonisch voortgezet (al heb ik nog geen cliënt gesproken die zijn trauma behandeling telefonisch aan wilt gaan). De cliënten die in een instelling en/of begeleidwonentraject zitten, mogen geen bezoek meer ontvangen. Cliënten die zelfstandig wonen, waarbij hun relatie voor corona al slecht ging, zitten nu met vrouw, kinderen, extra stress en zonder ambulante begeleiding. Het is niet lastig te bedenken dat dit een situatie geen goed doet.

Gelukkig wordt het één en ander weer opgestart. Normaal zal het nog niet worden, maar we werken toe naar het ''nieuwe'' normaal; de anderhalve-meter samenleving.

Toezichthouder op afstand

Het is de afgelopen weken een uitdaging geweest om mijn functie als toezichthouder invulling te geven. Zowel qua de nieuwe thuissituatie, waar ik in de eerste weken opeens een thuiswerkende moeder moest zijn. Of beter gezegd, een totaal ongeschikte thuiswerkende moeder. Van een relaxte, grappen uithalende moeder, werd ik een snauwende moeke! Telefonisch contact met cliënten terwijl Marley aan mijn been hing en Jax allerlei gorillageluiden maakte, voldeed niet aan mijn verwachtingspatroon (2 minuten daarvoor zaten ze lief op de bank, het leek echt een goed moment!). Het voordeel was dat zeker twee cliënten mij in een andere rol hebben gehoord en daardoor zicht kregen op mijn niet-zo-perfecte-leven en mijn ongeduldige karakter (''Godverdomme''-snauwen is gelukkig niet Veilig Thuis-melding waardig). En nu na 10 weken leven met de coronamaatregelen is het nog steeds zoeken naar balans.

De telefonische meldplichtafspraken gingen de eerste twee weken met name over corona en hoe lang de maatregelen zouden gaan duren. Het werd al vrij snel duidelijk dat het langer zou gaan duren dan verwacht en gehoopt. Dus moesten we gaan onderzoeken hoe we het toezicht inhoud en vorm konden blijven geven. Een vitale functie hebben met alleen telefonisch contact, vind ik niet oké. Zowel niet naar mijzelf, niet naar mijn werkgever, niet naar de maatschappij en zeker niet naar de cliënt toe.

Wij hebben allemaal baat bij sociale bindingen, het ergens bij willen horen of onderdeel van zijn. Anderen kunnen ons ondersteunen bij onze ontwikkeling en verandering. En de sociale bindingen zoals we het kennen, zijn nu verdwenen of tenminste op een beperkte wijze aanwezig. Het aangaan van positieve sociale contacten en sociale bindingen zoals het vinden van werk, het aangaan van een relatie of aansluiten bij een vereniging, kan uiteindelijk bijdragen aan een verandering in het zelfbeeld. Ze kunnen ontdekken dat ze meer zijn dan een rapport of een stoere jongen waar iedereen een blokje voor om loopt. Het is niet zo dat dat deel van hen verdwijnt, maar het heeft ze gemaakt tot wie ze zijn. Als het zelfbeeld zich positief ontwikkeld, kunnen ze een vernieuwde versie van zichzelf vinden, waarbij het criminele gedrag onderdeel van het verleden is en in het heden geen plaats meer heeft.

Do it with passion or not at all

Het werken aan bovenstaande factoren, betekent blijven werken aan de werkalliantie. De werkalliantie, bestaande uit gezamenlijke taakgerichtheid, doelgerichtheid en binding, draagt bij aan de afbouw van delinquent gedrag. Een gezamenlijk op maat gemaakt plan van aanpak, in combinatie met een ondersteunende en monitorende rol van de toezichthouder is daarbij noodzakelijk. Daarnaast zegt de werkalliantie iets over de kwaliteit van de samenwerking tussen de toezichthouder en cliënt. Door de fysieke afstand kan het zijn dat de cliënt minder binding en vertrouwen voelt in de toezichthouder. De werkalliantie is voorspellend als het gaat om voortijdige negatieve uitval. Maar struggles binnen de alliantie mogen er zijn, zolang deze maar goed worden opgelost.

Werkalliantie behouden tijdens corona betekent voor mij uit de comfort zone en creatief aan het toezicht werken. Laat ze zien dat je er nog steeds bent, en nog net zo toegewijd als voor corona.

Hierbij mijn tips om toezicht inhoud en diepgang te blijven geven tijdens corona (Beeldbellen methodes worden niet benoemd, daar is volgens mij al genoeg over gezegd)

• Gebruik maken van het cliëntenportaal. Technologie, wat doen wij tegenwoordig niet via de computer of smartphone! Het cliëntenportaal biedt een viertal apps die ondersteunen bij het werken aan gedragsverandering in het toezicht: Stap voor stap, Mijn Levensloop, Mijn Risico's en Mijn Contacten. Maar ook het tekenen van toestemmingsverklaringen en toezichtplannen is mogelijk. Cliënten kunnen hun doelen erin zetten, contactgegevens veranderen en hun afspraken zijn zichtbaar. Zo moest een cliënt een urinecontrole komen doen wegens een opgelegd middelenverbod. Hij had die week nog een urinecontrole laten doen voor medisch onderzoek ten behoeve van het terugkrijgen van zijn rijbewijs. Hij uploadde de resultaten en hoefde daardoor niet onnodige risico's te lopen door met het openbaar vervoer naar het kantoor te komen. Met een aantal cliënten doorloop ik de Stap voor Stap. Helaas is voor ons de ingevulde app niet zichtbaar maar met behulp van screenshots die de cliënt had gestuurd, was het goed te doen!

• Post versturen! Ik stuur mijn cliënten huiswerkopdrachten zoals het werkboek van de Stap voor Stap, ecogram, ontdekken van kwaliteiten en kernwaarden, toezichtplannen etc. per post, inclusief een retour envelop met postzegels erop. Een kind kan de was doen! En zo leuk om post te krijgen van cliënten waarbij je ziet dat ze de opdrachten serieus hebben genomen en inzet hebben getoond. We bespreken de opdrachten na tijdens het telefonische contactmoment. Op de manier zorgen we voor meer diepgang in de gesprekken. Tot nu toe wordt het positief ontvangen door cliënten! Uiteraard kan het ook per mail. Maar het zelf schrijven van antwoorden maakt dat ze nog bewuster bezig zijn met de opdracht en het langer beklijft.

• Wandelen! Dat wandelen vele gezondheidsvoordelen kent is wel bekend. Maar sommige mensen praten ook gemakkelijker als ze lopen. Je komt letterlijk in beweging, niet alleen fysiek maar ook mentaal. Naast iemand lopen zorgt voor minder oogcontact en dat kan het makkelijker maken om gevoelige onderwerpen bespreekbaar te maken. Wandelen werkt tegen somberheid, maakt je creatiever en al lopend werk je beter samen! Uiteraard op anderhalve meter afstand, voorafgaand de check doen of het veilig is (agressie, gevaar en corona-klachten) en intercollegiaal overleg plegen om zo verantwoord een beslissing te maken. Laatst heeft een cliënt mij een rondleiding gegeven door zijn woonwijk. Hij vertelde voluit over waar hij vroeger met vrienden hing, waar hij zijn eerste jointje rookte, en gaf de tip om nooit als vrouw alleen in het donker, door de wijk te lopen. Genoteerd! En voor na corona zouden we eens kunnen kijken hoe we de gespreksruimtes meer uitnodigend kunnen maken. Het nodigt nu namelijk niet uit tot een goed gesprek.

• Netwerken! Korte lijnen houden met de samenwerkingspartners zoals GGZ, de Brijder, Politie, Veiligheidshuis, Gemeente, Jeugdzorg etc. Hiermee krijg je een meer volledig beeld van de situatie van een cliënt. Daarnaast zitten we met elkaar in hetzelfde schuitje, we moeten elkaar helpen en ondersteunen. Alleen samenwerkend, dus ook met de cliënt, kunnen we doelen bereiken.

Life after corona

Corona discrimineert niet, het niemand buiten, het is geen probleem van de armen. Iedereen wordt getroffen, of je nu arm of rijk bent, in Oranjestad of Den Helder woont, je 100 of 5 miljoen volgers op Insta hebt, een donkere of lichte huidskleur hebt. Alleen heeft corona op iedereen een ander effect. Maar ondanks de verschillen zorgt corona voor eenheid. Corona dwingt ons tot het inzetten van je flexibiliteit en creativiteit. Een aantal toepassingen zullen ook na corona waardevol blijven. Denk aan thuiswerken en videobellen.

Maar corona betekent geen solidariteit voor iedereen. Niet voor de verslaafden en daklozen, vluchtelingen, de eenzame ouderen zonder netwerk. Deze groepen zaten al langere tijd in lockdown. Laten we ook zorgen voor hen, echte solidariteit betekent zorgen voor de ander zonder voorwaarden.

Dagboek van een Reclasseringswerker, Anansa Curiël